پاشنه آشیل نوشت‌افزار ایرانی
در حالی ۷۰ درصد خانواده‌های ایرانی دغدغه استفاده از کالای سالم فرهنگی برای فرزندان خود را دارند، خلق کاراکتر ایرانی اصلی‌ترین چالش صنعت نوشت‌افزار پس از یک دهه فعالیت است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نوشت‌افزار ایرانی پس از گذشت حدود 12 سال فعالیت و پشت سر گذاشتن تجربیات تلخ و شیرین فراوان، به پختگی رسیده است. صنعتی که رهبر انقلاب آن را "افتخارآفرین" توصیف کردند، در دهه دوم فعالیت خود تلاش دارد با رفع خلأهای موجود، بر کیفیت حضور خود در بازار داخلی و منطقه‌ای بیفزاید. با وجود این، به نظر می‌رسد طراحی و خلق کاراکتر ایرانی و تولید محتوا، پاشنه آشیل این صنعت در رقابت با محصولات تولید شده با طرح غربی است.
بازار نوشت‌افزار ایران در دهه 90 نشانی از طرح‌های ایرانی یا اسلامی نداشت. این رویه در سال‌های اخیر تغییر کرده اما به نظر می‌رسد تولید محتوا در این زمینه هم‌پای تولید اقلام مختلف رشد نکرده است؛ به‌طوری که کاراکترهای موجود نتوانسته چندان رضایت فعالین این صنعت و مصرف‌کنندگان را جلب و خواسته‌های آنها را برآورده کند. در چنین شرایطی، گوی و میدان در دست کاراکترهای غیر بومی است؛ به‌طوری که طبق بررسی‌های انجام شده در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس هیچ‌یک از پنج کاراکتر محبوب کودکان ایران، ایرانی نیستند.
سنگ‌های پیش پای نوشت‌افزار ایرانی در مسیر صادرات
محمد یقینی، مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت، در همین‌باره به تسنیم گفته بود: در حوزه محتوا، زمین بازی ناجوانمردانه‌ای وجود دارد، ما قانون کپی‌رایت را در کشور نداریم، از یک طرف تولیدکننده می‌تواند جذاب‌ترین کاراکترهای خارجی را فارغ از اینکه سالم هستند یا نه استفاده کند، در صورتی که ما در هیچ کشوری حتی ترکیه و سایر کشورهایی که عضو برن نیستند، این حجم استفاده از کاراکترهای خارجی را نمی‌بینیم.
به گفته او؛ متاسفانه در ایران در زمینه نظارت و ارزیابی نیز کار داخلی ایجاد نشده، تا این جریان را بتوانیم کنترل کنیم، از یک سو دست تولیدکننده به محتوای سالم نمی‌رسد و از طرف دیگر تولیدکننده محتوا و کاراکتر ایرانی نیز هزینه‌ای برای تولید داشته و نمی‌تواند حق استفاده را به رایگان واسپاری کند.
بر همین اساس، حرکت در مسیر تولید محتوا از جمله برنامه‌های اصلی مجمع ایران‌نوشت در سال جدید تعریف شده است. یقینی در این‌باره به تسنیم گفت: ایجاد زنجیره طراحی محتوا، تولید محتوا، توزیع عمده و خرد و اتصال به مصرف‌کننده مهمترین برنامه مجمع در سال جدید خواهد بود.
به گفته مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت؛ پس از 12 سال برنامه فعالیت در این زمینه تصمیم گرفتیم که با ایجاد یک‌سری میکرو زنجیره در این حوزه، دسترسی خانواده‌ها را به صنایع فرهنگی سالم را تسهیل کنیم که نوشت‌افزار یکی از این حلقه‌هاست. طبق بررسی‌های صورت گرفته، استفاده از کالای مصرفی سالم و تربیت درست، دغدغه 70 درصد از خانواده‌های ایرانی است. برنامه امسال نیز بر همین مبنا طراحی شده است.
یقینی همچنین با تاکید بر اینکه این امر برنامه بلندمدتی است و بسیاری از فعالیت‌های مجمع با این برنامه گره خواهد خورد، از رویش‌های جدید در حوزه صنعت نوشت‌افزار خبر داد و یادآور شد: در همین راستا، توجه به جشنواره‌های سراسری و موضوع مقاومت از جمله برنامه‌ها در سال جدید خواهد بود.
در حالی کارشناسان از صادرات به‌عنوان تنها راه برای پویا نگاه داشتن صنعت نوشت‌افزار یاد می‌کنند که فعالان این صنعت از ضعف دیپلماسی اقتصادی گلایه دارند.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نوشت‌افزار ایرانی را می‌توان جزو معدود حلقه‌های موفق صنایع فرهنگی در ایران به شمار آورد، امری که خلق‌الساعه به وقوع نپیوست و رسیدن به آن با پشت سر گذاشتن چالش‌های متعددی از سوی تولیدکنندگان همراه بود.
نوشت‌افزار ایرانی در حالی در دهه 90 کار خود را آغاز کرد که تنها دو برند ریسک حرکت در این عرصه را به جان خریده و آستین‌ها را بالا زدند تا پس از یک دهه، حدود 100 تولیدکننده در این عرصه وارد شوند و به محصولات خود افتخار کنند.
در دهه 90 سهم نوشت‌افزار ایرانی از بازار تنها 10 درصد بود. این میزان در حال حاضر به حدود 70 درصد رسیده و نوشت‌افزار ایرانی با توجه به ارتقای کیفیت، تنوع بخشیدن به سبد محصولات و خودکفایی در تولید برخی اقلام مانند خودکار، مداد و مداد رنگی، دفتر تحریر و ... این سال‌ها به صادرات می‌اندیشد. از این منظر، سال 1403 را می‌توان سال حرکت رو به جلو این صنعت در این زمینه توصیف کرد.
آغاز صادرات نوشت‌افزار/تعجب عراقی‌ها از کیفیت کالای ایرانی
محمد یقینی، مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت، در همین‌باره به تسنیم گفت: در سال گذشته شروع به بررسی ویژه‌تر برخی از کشورها به منظور آغاز صادرات محصولات ایرانی پرداختیم که از این جمله می‌توان به سفر به کشورهای ازبکستان، افغانستان و عراق برای این منظور اشاره کرد.
وی با بیان اینکه امسال برای اولین‌بار در نمایشگاه کودک و نوجوان عراق شرکت کردیم، افزود: در کنار این تلاش‌ها که در قالب مجمع پیگیری می‌شود، تلاش‌های فردی تولیدکنندگان نیز در سال 1403 صورت گرفت. برخی از تولیدکنندگان محصولات خود را به کشورهای حاشیه خلیج فارس و حتی آلمان صادر کردند.
یقینی با اشاره به مزیت‌های نوشت‌افزار ایرانی نسبت به دیگر رقبا از جمله هند و چین گفت: محصولات ایران هم به لحاظ قیمت و حمل و نقل نسبت به دیگر رقبا مزیت دارند. اما تولیدکنندگان با توجه به کوچک بودن مجموعه‌شان و ضعیف بودن بازاریابی، تاکنون ترجیح داده‌اند در نمایشگاه‌های داخلی فعالیت کنند و کمتر به صادرات بیندیشند.
مدیرعامل مجمع ایران‌نوشت با تأکید بر اینکه در عرصه بین‌المللی، بازار رقابتی‌تر و سخت‌تر است، یادآور شد: به همین دلیل حتی برخی از مجموعه‌های بزرگ، سرمایه‌گذاری کمی در این عرصه می‌کنند.
نبود برنامه منسجم و عدم حمایت‌های لازم، از جمله چالش‌های تولیدکنندگان نوشت‌افزار برای صادرات است. آنها تاکید می‌کنند که به لحاظ کیفیت و تنوع می‌توانند مشتری‌های منطقه‌ای را راضی کنند، اما حضور در بازار بین‌المللی نیاز به پشتوانه‌های دولتی دارد.
یقینی نیز در همین رابطه بر تقویت دیپلماسی اقتصادی تأکید و اضافه کرد: ما در این زمینه مشکلاتی داریم. رایزن اقتصادی نداریم و رایزن‌های فرهنگی نیز دغدغه‌های خود را پیگیری می‌کنند؛ به همین دلیل باید این موضوع را بازتعریف کنیم. این مسئله در دولت شهید رئیسی مطرح و قرار شد که پیگیری‌هایی صورت گیرد، اما عملاً با اتفاقاتی که رخ داد، این موضوع نیز به حاشیه رفته است.
کارشناسان معتقدند روزآمدی و ارتقای صنعت نوشت‌افزار ایرانی در گروِ صادرات است؛ در غیر این صورت همان اتفاقی که برای صنعت خودروسازی در کشور رخ داد، در صنعت نوشت‌افزار نیز رخ خواهد داد.
برخی محصولات نوشت‌افزار ایرانی نیز مانند مداد، خودکار، پاک‌کن و دفتر به کشورهای همسایه و حتی اروپا صادر می‌شود اما مقدار آن نسبت به کشورهای مذکور و سایر کشورها بسیار ناچیز است. اکنون ظرفیت تولید کشور در این اقلام دو برابر بیشتر از میزان مصرف داخل برآورد می‌شود؛ این در حالی است که برخی مجموعه‌ها با نصف یا حتی یک‌سوم ظرفیت خود فعالیت می‌کنند. این مسئله، ضرورت افزایش تولید نوشت‌افزار کشور و پیش‌روی به سمت صادرات را نشان می‌دهد.