راه‌های نرفته نوشت‌افزار ایرانی در بازارهای منطقه‌ای
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نوشت‌افزار ایرانی اسلامی که ۱۱ سال است در عرصه صنعت و فرهنگ آغاز به کار کرده، توانسته است در این مدت نظر خانواده‌های ایرانی را به‌سمت خود جلب کند و در سبد خانوار جای بگیرد. تا پیش از این، بازار لوازم‌التحریر ایران در دست برندها و شرکت‌های خارجی عمدتاً از چین و هند بود؛ به‌طوری که گفته می‌شود یک دهه پیش، بیش از ۹۰ درصد از سهم بازار ایران را این شرکت‌ها در دست داشتند.
با شروع حرکت تولید در این مسیر و تشکیل کارگاه‌های متعدد و حلقه‌های میانی، در زمان حاضر برآورد می‌شود که بیش از ۵۰ درصد بازار نوشت‌افزار در دست تولیدکنندگان داخلی است. هرچند صنعت نوشت‌افزار در یک دهه گذشته توانسته است با عبور از فراز و نشیب‌های مختلف، جای خود را در بازار ایران ثابت نگاه دارد، اما به‌نظر می‌رسد همچنان با چالش‌های متعددی مواجه است. محمد یقینی، مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی اسلامی، با اشاره به اهمیت صنعت نوشت‌افزار و با تأکید بر اینکه این حوزه در دو بخش صنعت و فرهنگ قابل ارزیابی و بررسی است، گفت: جریان نوشت‌افزار ایرانی با وجود کاری که طی ۱۰ سال گذشته انجام داده است، در دریای بیکران صنایع فرهنگی چندان به حساب نمی‌آید، این امر نشان می‌دهد که لازم است گروه‌های دیگر هم وارد شوند.
نداشتن پیوست فرهنگی و هماهنگ نبودن دستگاه‌ها و سازمان‌های مختلف سبب شده است علی‌رغم تلاش‌ها در این زمینه، صنایع فرهنگی چندان که باید در ایران شکل نگیرد. این زنجیره که با تولید انیمیشن آغاز می‌شود، توانسته است طی دهه‌های گذشته به یکی از قدرتمندترین حوزه‌ها در بخش صنعت و فرهنگ در جهان معرفی شود که از جمله این موارد می‌توان به شرکت والت دیزنی اشاره کرد، به‌طوری که گفته می‌شود حجم صنایع فرهنگی در جهان رقمی قریب به دو هزار و ۲۵۰ میلیارد دلار است؛ رقمی که می‌توان آن را با دیگر صنایع مانند پتروشیمی مقایسه کرد. گذشته از این، شرکت‌های متعددی در جهان تلاش دارند با شکل‌دهی به زنجیره تولیدات خود، کنار سود سرشاری که نصیب بخش‌های مختلف می‌کنند، در جهت صدور فرهنگ خود نیز قدمی بردارند. علاقه کودکان و نوجوانان به کاراکترهای مختلف از تشکیل چنین زنجیره‌هایی نشئت می‌گیرد. طبق برآوردهای انجام‌شده و علی‌رغم تلاش‌های صورت‌گرفته، هر ۱۰ کاراکتر محبوب کودکان ایرانی، از دل انیمیشن‌های شرکت‌های آمریکایی انتخاب شده‌اند.
با توجه به همین ضرورت است که در سال گذشته اولین قدم‌ها برای تشکیل این زنجیره با ایجاد کارگروه صنعت نوشت‌افزار در وزارت صمت برداشته شد. یقینی درباره این کارگروه به تسنیم گفت: بعد از رونمایی پیام رهبر معظم انقلاب در سال ۱۳۹۹ درباره نوشت‌افزار ایرانی و حمایت ایشان، قرار شد کارگروهی ویژه نوشت‌افزار در وزارت صمت آغاز به کار کند، این برای نخستین‌بار است که نوشت‌افزار به‌لحاظ ساختاری در زیرمجموعه وزارت صمت قرار گرفت. قرار شد در این کارگروه به موضوع نوشت‌افزار به‌صورت ویژه پرداخته شود.
وی ادامه داد: با توجه به فقدان سند مشخص در این زمینه، با مشارکت بخش‌های مختلف خصوصی و انجمن‌ها سندی در این راستا تدوین شد که ناظر به نگاه بلندمدت پنج تا ۱۰ ساله است. کارهای کارشناسی در این زمینه صورت گرفته است و با فعالان این عرصه گفت‌وگو شده است تا مهمترین دغدغه‌ها و چالش‌ها در این سند ارزیابی و عنوان شود.
مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار اسلامی ایرانی افزود: ما سندهای متعددی در حوزه‌های مختلف داریم که پس از مدتی خاک می‌خورند و اجرا نمی‌شوند، اما خوبی این سند این است که متضمن پیگیری است و به‌نظرم این از خود سند مهمتر است. در این زمینه کارگروه رشد و پیشرفت نوشت‌افزار ایرانی در نظر گرفته است.
شاید یکی از اصلی‌ترین دلایلی که می‌توان در پاسخ به چرایی شکل نگرفتن صنایع فرهنگی در کشور اشاره کرد، نشناختن این حوزه توسط برخی از مسئولان و عدم‌آگاهی از اهمیت آن است؛ موضوعی که تلاش شد با راه‌اندازی نمایشگاه‌های مختلف به‌ویژه نمایشگاه الگونما خلأهای اطلاع‌رسانی در این زمینه برطرف شود. با توجه به تلاش‌های صورت‌گرفته، به‌نظر می‌رسد در سال جدید باید شاهد اهتمام بیشتری از سوی دستگاه‌ها و سازمان‌ها در ایجاد هم‌افزایی در این زمینه باشیم.
از جمله مشکلاتی که مانع از شکل‌گیری زنجیره صنایع فرهنگی در سال‌های گذشته شده است، نبود انیمیشن و شخصیت‌سازی برای اجرا در دیگر حلقه‌هاست. در سال گذشته تلاش شد این موضوع با ورود کاراکتر «پسر دلفینی» به بازار برطرف شود، اما علی‌رغم همکاری عوامل این انیمیشن، این کاراکتر به‌دلیل کمبود وقت برای تولید محصولات و نامشخص بودن سیاست‌ها برای بازگشایی مدارس، نتوانست آن‌چنان که باید در قالب نوشت‌افزار بازتولید شود.
یقینی با اشاره به این موضوع، از تولید نوشت‌افزار کاراکترهای دو انیمیشن پرمخاطب سال گذشته خبر داد و گفت: در زمان حاضر با عوامل تولید انیمیشن «لوپتو» وارد مذاکره شدیم و کارهایش انجام شده است، کنار آن، انیمیشن «بچه زرنگ» را نیز داریم که محصولات آن نیز همراه با «پسر دلفینی» عرضه خواهد شد.
مدیرعامل مجمع نوشت‌افزار ایرانی اسلامی همچنین بزرگترین چالش تولیدکنندگان در سال جدید را نامشخص بودن وضعیت بازگشایی مدارس دانست و اضافه کرد: در چند سال اخیر مدارس به‌دلایل مختلف از جمله کرونا تعطیل بود و آموزش به‌صورت مجازی انجام می‌شد، این موضوع روی کار تولیدکنندگان نوشت‌افزار تأثیر منفی گذاشت و میزان تولید برخی از کارگاه‌ها را تا 90 درصد کاهش داد، پس از آن، ما با آنفلوآنزا، آلودگی هوا و مشکلاتی از این دست نیز مواجه هستیم که منجر به تعطیلی مدارس شده است.
وی ادامه داد: این موضوع روی کار تولیدکنندگان نوشت‌افزار تأثیر خواهد گذاشت. برخی از تولیدکنندگان مواد اولیه را خریداری کرده‌اند، اما نمی‌دانند که شرایط بازگشایی مدارس به چه صورت خواهد بود، اقدام به تولید محصولات خود بکنند یا خیر؟ به‌ویژه آنکه تولیدکنندگان عمدتاً باید محصولات خود را در بهار تولید و در تابستان عرضه کنند.
هرچند فعالان صنعت نوشت‌افزار در داخل با چالش‌هایی مانند عدم سیاست مشخص در قبال بازگشایی مدارس یا افزایش برخی از مواد اولیه مانند کاغذ روبه‌رو هستند، اما به‌نظر می‌رسد در سطح منطقه به‌دلیل ارزان‌تر تمام شدن هزینه تولید، دست‌بالا را دارند. در حالی که بازارهای منطقه در قبضه تولیدکنندگان چین و هند است، ایران قصد دارد در سال جدید بازارهای جدیدی را برای عرضه محصولات خود تجربه کند، این برنامه‌ای است که تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی برای چشم‌انداز ۱۰ سال دوم فعالیت خود در نظر گرفته و در نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز بر آن تأکید کرده‌اند. یقینی ضمن اشاره به این موضوع گفت: در سال جدید قصد داریم بازارهای منطقه‌ای را مورد بررسی و ارزیابی قرار دهیم تا اولین گام‌ها برای صادرات این محصولات برداشته شود.
در حالی که صادرات محصولات لوازم‌التحریر ایرانی در چند سال گذشته عمدتاً از طریق تجربه‌های فردی صورت گرفته است، ایران قصد دارد در سال جدید بازار برخی از کشورها مانند عراق و افغانستان را برای عرضه محصولات خود ارزیابی و بررسی کند؛ راهی که می‌تواند آغازی برای پا گرفتن جدی‌تر صنایع فرهنگی در کشور باشد و دیگر حلقه‌ها را نیز برای پیوستن به این زنجیره ترغیب کند.