جوانی که با «قفل کلاسور» مانع خروج ۵۰۰ هزار دلار ارز از کشور شد
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، از ابتدای دهه 90 حرکتی در کشور به منظور تولید نوشت‌افزار شکل گرفت. در شرایطی که 90 درصد نیاز بازار را اقلام وارداتی با طرح‌های غربی تأمین می‌کرد، اجرای ایده تولید نوشت‌افزار ایرانی با طرح‌های ایرانی و اسلامی کمی دور از ذهن به نظر می‌رسید. چرا که از یک سو فعالیت در این حوزه با توجه به تأکید واردات و از سوی دیگر، ناآشنایی خانواده‌ها با اقلام ایرانی با طرح‌های بومی کار را سخت می‌کرد. نوشت‌افزار ایرانی اسلامی در حالی کار خود را آغاز کرد که حتی برخی از فعالان فرهنگی جبهه انقلاب نیز نسبت به نتیجه دادن آن مردد بودند.
حالا پس از گذشت 10 سال از آغاز این حرکت، نوشت‌افزار ایرانی قریب به نیمی از بازار را در دست دارد. کار با فعالیت دو برند آغاز شد، اما پس از مدتی با ارتقای کیفیت محصولات، تنوع‌بخشی در طرح، ورود به عرصه‌هایی که هیچ‌گاه تولید در آنها صورت نگرفته بود و ارائه محصولات جدید بیش از 100 تولیدکننده و برند در این حوزه فعالیت می‌کنند.
سعید حسینی، رئیس هیئت مدیره مجمع نوشت‌افزار ایرانی اسلامی، در گفت‌وگویی با تسنیم، از این تلاش 10 ساله گفت. او ضمن اشاره به موانع تولید در این حوزه و با تأکید بر اینکه فضای کلی کشور، فضایی ضد تولید است، از موفقیت‌های کسب شده در این عرصه طی یک دهه گذشته گفت. مشروح گفت‌وگوی او با تسنیم را می‌توانید در ادامه بخوانید:
*تسنیم: عمده فعالیت مجمع نوشت‌افزار ایرانی اسلامی در سال‌های دولت آقای روحانی رخ داده است. با توجه به تجربه‌ای که در این چند سال داشتید، کارنامه دولت را در زمینه حمایت از تولید به ویژه در حوزه نوشت‌افزار چطور ارزیابی می‌کنید؟
حوزه نوشت‌افزار و برخورد دولت‌ها با آن را می‌توان از چند وجه در نظر گرفت؛ نخست حوزه آموزش و پرورش به عنوان مجموعه‌ای است که می‌تواند در مصرف ذائقه‌سازی کند، دیگری بخش وزارت صنعت است که می‌تواند در حوزه تولید یاری کند و سومین بخش نیز بخش وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است که می‌تواند در حوزه محتوایی فعال باشد و کمک کند.
اگر بخواهم به تفکیک عرض کنم، باید بگویم که در وزارت صنعت عملاً اتفاق خاصی رخ نداد. از کل صنعت حمایت خاص و ویژه‌ای شود، رخ نداد. البته در آن ایام که بحث ارز داغ بود، از تولیدکنندگان برای تأمین مواد اولیه پیگیری‌هایی صورت می‌گرفت، اما این برنامه‌ها برای شرایط بحرانی بود. متأسفانه در این مدت برنامه خاصی مثلاً برای حرکت از نقطه A به سمت نقطه B و افزایش تولید طی سال‌های حضور دولت وجود نداشت. اینکه تصمیم بگیرند که در پایان دولت ما در این بخش با این حجم از افزایش تولید مواجه باشیم، دیده نشد.
من فکر می‌کنم دولت توجهی به ظرفیت و توان داخلی نداشت و بیشتر متمرکز بر روابط خارجی بود. موضع دولت‌ها عموماً به این شکل بوده که خودکفایی و برنامه‌ریزی برای صنایع مختلف وجود نداشته است. اینکه دولت‌ها برنامه‌های مدونی برای این حوزه داشته باشند، خیلی کم دیده شده است. ما هنوز در امور ابتدایی کار مانده‌ایم. اگر بخواهید فعالیت صنایع مختلف را بررسی کنید، متوجه می‌شوید که دولت آمارها و اطلاعات درستی از آن صنایع ندارند. اینکه چه تعداد تولیدکننده در این بخش‌ها فعال‌اند؟ چه میزان تولید وجود دارد؟... تنها به آمار میزان صدور مجوزها بسنده می‌کنند. اطلاعات اولیه هوشمند ندارند، چه برسد به ظرفیت‌سنجی.
با توجه به این ضعف‌ها، ما خودمان در حوزه نوشت‌افزار دست به کار شدیم. بررسی کردیم که ببینیم که نوشت‌افزار چقدر در کشور مصرف دارد. این نوع کارها برعهده مسئولان و نهادها است. آمدیم بررسی کردیم که تولید داخل چقدر است؟ چرا تولید داخل راه نمی‌افتد؟ .... آمدیم و این‌ها را بررسی کردیم. اگر اتفاقی در حوزه نوشت‌افزار طی این سال‌ها رخ داد، به واسطه حلقه‌های میانی و افرادی بود که تلاش کردند در کنار نقش تولیدی، به کار پژوهش نیز در این زمینه پرداختند. ما در ابتدا به اقدام به تولید کردیم، اما چون مسیر روشن نبود، یک قدم عقب‌تر آمدیم و آن نقش دولت و حاکمیت را هم انجام دادیم. یک ستاد مردمی تشکیل شد و نقشی را که برعهده دولت بود، ایفا کرد. مثلاً اگر در زمینه ذائقه‌سازی مشکل داشتیم، کار فرهنگی انجام داد تا نگاه مردم را به برند ایرانی تغییر دهد. این‌ها را برمبنای ظرفیت و بضاعت خودمان انجام دادیم.
همین اقدامات سبب شد تا در این حوزه اتفاقات خوبی رقم بخورد. اگر همین کار را دولت انجام می‌داد و این حوزه را پشتیبانی می‌کرد، برای مسیر تولید هم در حوزه نوشت‌افزار و هم در سایر بخش‌ها، قطعاً اتفاقات بهتری رخ می‌داد.
*تسنیم: بخشی از مشکلات تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی اسلامی طی چند سال گذشته معطوف به تولید محتوا است که سامان دادن و تحرک‌بخشی در این زمینه برعهده سازمان‌ها و مراکز فرهنگی از جمله وزارت ارشاد است. با تولیدکنندگان مختلف که صحبت می‌کردیم، نسبت به نبود طرح‌های متنوع گلایه داشتند؛ این در حالی است که می‌توانند طرح‌های غربی را با کمترین هزینه استفاده کنند و بازارشان را هم دارند. از سوی دیگر، ارشاد در زمینه نظارت بر چاپخانه‌ها نیز مسئولیت دارد؛ چاپخانه‌هایی هستند که اقلام نوشت‌افزار را با طرح‌های خارجی منتشر می‌کنند و ظاهراً نظارتی بر آنها صورت نمی‌گیرد آیا در این مدت مطالبات و نیازهای این حوزه با ارشاد مطرح شد؟ چه اقداماتی در جهت رفع این نیازها از سوی ارشاد صورت گرفت؟
ما طی پنج‌شش سال گذشته در حوزه فرهنگی بارها مطالباتمان را از ارشاد مطرح کردیم. اصل بحث نیز این بود که بشود در حوزه‌هایی مانند سینما و انیمیشن محتوای مناسب برای تولید نوشت‌افزار و استفاده کودکان و نوجوانان از این محصولات، آماده کند. خیلی پیگیری کردیم، اما اتفاق خاصی در این زمینه رخ نداد. سازمان سینمایی کمترین توجه را به حوزه انیمیشن دارد؛ این در حالی است که سینمای کودک و انیمیشن در دنیا مخاطبان زیادی دارد و از سوی دیگر، به لحاظ اقتصادی نیز درآمدزاست. در کنار این مزایا، محتوای این انیمیشن‌ها می‌تواند در بخش تولید محصولات فرهنگی برای کودکان نیز مورد استفاده قرار گیرد.
عملکرد ارشاد در حوزه محصولات فرهنگی مانند نوشت‌افزار، کارنامه پرباری نیست. ارشاد کلاً به برگزاری یک جایزه به اسم «فیروزه» بسنده کرد که چندان جریان‌ساز نبود. دولت‌ها عمدتاً به انجام کارهای نمایشی بسنده می‌کنند.
*تسنیم: نوشت‌افزار ایرانی اسلامی یکی از حوزه‌های موفق تولید در کشور بود که علی‌رغم مشکلات ریز و درشت توانست در این مدت در سبد خانوار مصرف‌کننده جایی پیدا کند. یکی از موفقیت‌های این صنعت در کشور، تأمین اقلامی بود که به صورت صد در صد وارد کشور می‌شد. کمی درباره این موفقیت‌ها بگویید.
کشور در این هشت سال معطل برداشتن تحریم‌ها و سیاست‌های دولت در این زمینه شد. در حوزه نوشت‌افزار جوانی با تسهیلات کمتر از یک میلیارد تومان با تیم با انگیزه اقدام به تولید قفل کلاسور کرد؛ به عنوان محصولی که در ایران تولید نمی‌شد. محصول ساده‌ای هم بود، اما در کشور تولید نمی‌شد و نیاز داخل با واردات این محصول تأمین می‌شد. پای کار ایستاد، به بازار عرضه کرد و چون صد در صد بازار از واردات این محصول تأمین می‌شد، در سال نخست توانست یک میلیون قطعه از این محصول را به فروش برساند و 500 هزار دلار از نیاز ارزی کشور را مرتفع کرد. این تنها یک اتفاق در حوزه نوشت‌افزار بود.
ما الآن برای هر محصولی این مشکل را داریم؛ از نهاده‌های دامی گرفته تا دیگر محصولات، بازار نیازمند واردات است. اگر ما در دیگر بخش‌ها نیز به ظرفیت‌های داخلی توجه می‌کردیم، بخشی از این مشکلات حل شده بود. تولید برخی از این محصولات، کار سخت و پیچیده‌ای نیست. می‌توان تولید داخل را راه انداخت، اما فضای کشور، فضای ضد تولید است. یعنی شرایط کشور به گونه‌ای ساماندهی شده که تولید مساوی است با زحمت و حمایتی هم از آن صورت نمی‌گیرد. تولیدکننده از روی علاقه این کار را انجام می‌دهد؛ وگرنه براساس محاسبات ریالی و صرفه اقتصادی، واردات و واسطه‌گری و دلالی صرفه بیشتری دارد و راحت‌تر هم هست. دیگر دردسرهای کار تولید مانند بیمه، فروش، رقابت با واردکننده، تکنولوژی، نگاه عموم مردم به کالای ایرانی و ... را ندارد.
*تسنیم: به نظر شما مهمترین کاری که می‌توان برای چابک‌تر شدن تولید در صنایعی مانند نوشت‌افزار انجام داد، چیست؟
کلاً فضا ضد تولید است، اگر کوچکترین حمایت‌ها از تولید صورت می‌گرفت، جهش رخ می‌داد. ما بخش‌های تولیدی زیادی داریم، اما اگر یک حلقه میانی هم به نظرم باید شکل بگیرد، که مورد تأکید رهبر انقلاب نیز هست، جهش به سمت تولید با توان بیشتری رخ می‌دهد. اگر هر تیمی از ظرفیت مجموعه‌های مردمی به خصوص از دانشگاهیان و نخبگان استفاده و مسائل و ظرفیت‌ها را شناسایی کند، مشکلات تولیدکننده را احصا کند و ... این حرکت با شتاب بیشتری رخ خواهد داد. به نظر می‌رسد که دولت جدید اراده بررسی وضع موجود و رفع مشکلات را دارد. اگر بتواند با ساختاری چابک، مجموعه‌ها را درگیر کند و بعد براساس طرح‌ها و ظرفیت‌هایی که برای حوزه‌ها و صنایع مختلف وجود دارد، تقسیم کار و مطالبه کند، جهش تولید خیلی سخت نخواهد بود.
باید این ظرفیت‌ها داده شود تا مجموعه‌های مردمی بتوانند کار خودشان را انجام دهند. دولت همه آنچه را که وارد می‌شود اعم از واردات و قاچاق، احصا کند و براساس آن، ظرفیت‌های کشور را به سرعت سازماندهی کند. هر صنعتی تقریباً به دو دهه فعالیت نیاز دارد تا در کشور بومی شود. در حوزه نوشت‌افزار پس از شش سال فعالیت، مسیر برایمان روشن‌تر شد و نقاط قوت و ضعف را بهتر شناسایی کردیم.
بیشتر بخوانیدصنعتی که امیدی به ثمرنشستن آن نبود، نصف بازار را قبضه کرد/ توجه رهبر انقلاب نوشت‌افزار ایرانی را شکل داد
کار سخت تولیدکنندگان نوشت‌افزار ایرانی با 10 برابر شدن قیمت کاغذ/ پیش‌لرزه‌های افزایش قیمت دفتر مشق
سهم 80 درصدی نوشت‌افزار ایرانی از صادرات/ انتخاب اصلح چرخ تولید را سرعت می‌بخشد
روان‌نویس ایرانی به بازار می‌آید/ گامی جدید در خودکفایی محصولات نوشت‌افزار
*تسنیم: با توجه به اینکه تولید نوشت‌افزار در کشور یکی از الگوهای موفق تولید در سال‌های اخیر بوده، آیا قصد مذاکره و هم‌فکری با تیم دولت جدید را ندارید؟
ما الآن این دغدغه را داریم که حالا که فضای تولید در کشور شکل گرفته، مسیری که قرار است طی شود، مسیر درستی نباشد. بیشتر به دنبال این هستیم که تجربه 10 ساله خودمان را تشریح کنیم و بگوییم که ما اینطور آسیب‌ها را شناسایی کردیم و چرخه تولید را راه انداختیم. قصد داریم با بیان این تجربه‌ها، بگوییم که طی کردن این مسیر، مسیر بهتری است و نباید تنها به سمت تزریق نقدینگی پیش رفت. خیلی وقت‌ها اعطای وام و تسهیلات، سم است. باید نیازسنجی کنیم و ببینیم که تولیدکننده در حال حاضر به چه چیزی نیاز دارد؟ گاهی مشکل با اعطای وام حل می‌شود، گاهی نیازمند رفع موانع واردات مواد اولیه است ... باید نوع حمایت از تولیدکننده بررسی شود. به دنبال این هستیم که در این چهار ماه آینده تا استقرار دولت، این مسائل را مطرح کنیم.