از بی‌مهری وی او دی ها تا حمایت دستوری ارگان‌های انیمیشن
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، نگاهی به عملکرد سینما، سریال و انیمیشن در نزدیک به 10 سال گذشته نشان می‌دهد که عرصه هنرهای سرگرمی ساز نمایشی ما ازنظر صنعت و تکنیک به یک پیشرفت چشمگیر نسبت به سال‌های گذشته خود رسیده است. ظرفیت سینمای جمهوری اسلامی ایران از این نظر رشد قابل‌توجهی داشته و توانسته در "جشنواره‌های سینمایی" دنیا دست‌آوردهایی داشته باشد.
اما جدای از صنعت سریال سازی که با توجه به شیوع کرونا و لزوم در خانه ماندن در بسترهای برخط و نمایش خانگی، موردتوجه قرارگرفته، فیلم‌های سینمایی ما نتوانستند مخاطبین زیادی را به خود جذب کنند. به‌غیراز فیلم‌های کمدی که با دست گذاشتن روی تابوها و شکستن آن قصد داشت تا مخاطب را به سالن سینما بیاورد، فیلم‌ها عموماً در گیشه شکست‌خورده‌اند. برای همین باید سینما در دولت جدید با یک برنامه‌ریزی منسجم و جدی به سمت تحول و رونق برود.
اما حوزه دیگری که در این عرصه وسیع در این سال‌ها به علت رشد تکنیکی و کیفی درخور توجهی که داشت یک‌باره دیدگان مردم و علاقه‌مندان سینما را متحیرانه به سمت خود جلب کرد، انیمیشن بود. انیمیشن‌های ایران که در سال‌های قبل حتی برای مخاطبین خود تنها به‌اندازه کارهای تلویزیونی شناخته‌شده بودند و آن‌هم به خاطر سیل انیمیشن‌های خارجی که در بازار فیلم سوپرمارکتی در حال خریدوفروش بود، دچار محجوریت شد. البته باید قبول کرد که سطح کیفیت کارهای ما نه عموماً نوآوری داشت و نه بومی بود و نه قدرت رقابت داشت. اما میان آنان نیز کارهای کوچک و ماندگاری مانند حسن خطرناکه حسن و همین‌طور شکرستان به‌عنوان کار تازه و جذاب هم وجود داشت.
اما کم‌کم سروکله انیمیشن‌هایی باکیفیت و جذاب در سینماها پیدا شد که باعث شد بر این باور که انیمیشن‌سازان ما در داخل چندان قدرت، تخصص و کیفیت ندارند مهر باطلی بخورد. با صف کشی مردم و خانواده‌ها به همراه کودکانی که مشتاقانه برای تماشای فیلم‌های جدید آمده بودند، سدشکنی چرخه تولید انیمیشن برای جوانان ایرانی نیز شکست و سینمای ایران متوجه شد که دارای قدرت ویژه‌ای است که کمتر به آن توجه شده است.
جشنواره‌های ما که عموماً از فیلم‌های انیمیشن خالی بودند توانستند آثار خود را شرکت دهند و در کنار آن پیوسته‌ای فرهنگی و تجاری نیز راه‌اندازی شد. اما تمام این اوصاف هنوز برای رسیدن به یک نقطه ایده آل و کامل در صنعت-هنر و رسانه سینمای ایران بسیار کم است.
در خصوص بررسی این فاصله و راه‌کارهای برون‌رفت از آن دو انیمیشن‌ساز جوان و موفق کشور، محمدامین همدانی و اشکان رهگذر در برنامه شهرفرنگ، دیدگاه و نظرات خود را بیان کردند.
همدانی در ابتدا برخلاف این دیدگاه که آیا انیمیشن ایرانی خوب و موفق داریم گفت: اتفاقاً باید گفت این موضوع به‌صورت برعکس برای ما پیش‌آمده است، زمانی که از ما در جشنواره‌های خارجی پرسیده‌‌اند که تا به امروز با این انیمیشن‌های باکیفیت کجا بودید؟
وی بیان کرد: از ضعف‌های ما این است که استعدادهای ما به ظهور نرسیده است و آن‌ها که دیده‌شده‌اند نیز معرفی درستی نشده‌اند. در خارج از کشور هم ضعف توزیع درست را داشتیم. ما تولیدات خوبی داشتیم که به‌اندازه کیفیت خوبی که دارند در داخل و خارج‌دیده نشده است. علت این موضوع به این بازمی‌گردد که کارهای خوبی که داریم هنوز در داخل و خارج درست توزیع نشده‌اند، زیرا شناسایی نشده‌اند.
این انیمیشن‌ساز کشور در ادامه با اشاره به اینکه با موفقیت‌های انیمیشن‌های ما در جشنواره‌های خارجی و موفقیت در اکران‌ها، مخاطب داخلی متوجه وجود انیمیشن‌های خوب ما می‌شوند گفت که این موضوع باعث تعجب و خوشحالی مخاطب داخلی می‌شود.
در بخش بعدی این برنامه رهگذر کارگردان انیمیشن آخرین داستان گفت: انیمیشن در سینمای ما خیلی جایگاهی ندارد مگر اینکه حمایت خاصی داشته باشد تا اکران خوبی گیرش بیاید. مانند اتفاقی که برای کار من آخرین داستان افتاد؛ این فیلم در جشنواره‌های خارجی توفیق داشت اما زمانی که در فهرست اسکار رفت اکران محدود گرفت و زمانی که سؤال کردم که چرا اکران محدود دادید؟ گفتند چون‌که در لیست اسکار رفته است اکران دادیم. متأسفانه اتفاق خوبی نیست که انیمیشن ما در کشور خودش غریب است و به لحاظ حمایت دولتی و اکران جدی گرفته نمی‌شود.
متأسفانه اتفاق خوبی نیست که انیمیشن ما در کشور خودش غریب است و به لحاظ حمایت دولتی و اکران جدی گرفته نمی‌شود.
همدانی کارگردان فهرست مقدس نیز درباره شرایط اکران خوب بیان کرد: اکران خوب به تبلیغات خوب نیاز دارد و همین‌طور اینکه شورای اکران و سینماداران باید آن را حمایت کنند اما زمانی که به انیمیشن که مخاطب کودک و نوجوان دارد نوبت اکران صبح می‌دهند چه انتظاری است که انیمیشن ما دیده شود؟ هماطنور که می‌دانید اکران خوب برای فیلم دو هفته اول است که اگر موفق شد ادامه می‌دهند اما اگرنه به نتیجه نمی‌رسد و از رده کنار گذاشته می‌شود. برای همین ما مجبوریم که با هماهنگی با آموزش‌وپرورش و ... فیلم را رونق بدهیم که دو هفته بعد هم اکران داشته باشیم.
وی ادامه داد: انیمیشن ایران هنوز هویت خودش را میان مردم پیدا نکرده است. فیلم‌های ما بازیگران و ژانرهایی دارد که مخاطب دارد. اما انیمیشن این‌گونه در نظر سرمایه‌گذاران نیست و برای همین ازنظر سرمایه‌گذاری موردتوجه قرار نگرفته است اما آن‌هایی که ساخته‌شده مورد اقبال بوده است. این اقبال اگر بازهم رخ نداده برای نابرابری در اکران بوده است. دوستان ما درنهایت توانستند این نابرابری را دور بزنند تا موفق شوند.
رهگذر نیز درباره جذب مخاطب گفت: انیمیشن‌های سینمایی ما در اکران به 10 تا نمی‌رسند اما موفق بوده‌اند و می‌‌توانند بازهم مخاطب داشته باشند. درواقع آن‌ها ظرفیت بالقوه رادارند. همان‌طور که سینما عرصه آزمون‌وخطا است انیمیشن هم هست و باید با آن برای اکران تعامل داشت و اجازه داد که خود را نشان دهد.
اما سؤال مهم دیگر این میزگرد موضوع کرونا و تأثیرگذاری آن در انیمیشن ایرانی بود. همدانی دراین‌باره معتقد است که در شرایط حال حاضر به خاطر کرونا و بازار کساد سینما پلتفرم‌ها رونق پیداکرده‌اند که این موضوع هم در ایران و هم در خارج وجود دارد.
باید در نظر داشت که ما 20 میلیون مخاطب کودک و نوجوان از مهدکودک تا دانشگاه داریم. حتی اگر یک‌پنجم آن را هم در نظر بگیریم می‌شود 4 میلیون نفر درحالی‌که پرفروش‌ترین فیلم‌های ما 2 میلیون نفر مخاطب داشته‌اند که رقم خوش‌بینانه‌ای است. اینکه چرا برای انیمیشن این میزان مخاطب فعال نمی‌شود؟ برای اینکه زمانی که ما در VOD ها وارد می‌شویم باید با انیمیشن‌های خارجی رقابت کنیم که 100 میلون دلار هزینه شده است و صاحب بستر آن‌ها را دانلود می‌کند و هزینه دوبله می‌دهد و پخش می‌کند؛ طبیعی است که صاحب بستر سراغ فیلم‌های خارجی می‌رود که با هزینه بسیار کمتری می‌تواند آن را پخش کند و بسود برسد.
رهگذر نیز در این خصوص گفت که بسترهای انیمیشن چه به‌صورت فیلم و سریال را برای بزرگ‌سال توسعه دادند اما برای انیمیشن این توسعه‌یافتگی وجود ندارد چون اکوسیستمش وجود ندارد. اگر موضوع تولید باشد صاحب VOD می‌گوید چرا باید چندین میلیون تومان هزینه کنم وقتی مشابه خارجی‌اش را با کمترین قیمت دانلود و پخش می‌کنم؟ از سوی دیگر قانون‌گذار هم برای موضوع رایت به این عرصه توجه نداشته است. برای همین کرونا به صنعت سریال سازی کمک کرده است و سینماها اگر بازشوند و رونق داشته باشند، لاین مخاطبی جدید ایجاد کردیم اما در انیمیشن این کار نشده است و متأسفانه این موضوع که برای انیمیشن کرونا نتیجه خوب داشته است یا نه باید گفت در داخل کشور تأثیر مثبتی نداشته است.
این انیمیشن‌ساز کشور درباره همکاری و حمایت ارگان‌های دولتی از انیمیشن نیز به محدودیت‌های صاحبان ارگان‌ها اشاره کرد و گفت: خیلی از ارگان‌ها برای حمایت از انیمیشن آزادی عمل را از فیلم‌سازان می‌گیرند و او باید فیلمش را با توجه به تمام جوانبی که آنان می‌گویند بسازد و جوری تبدیل به فیلم سفارشی می‌شود. کم پیش می‌آید فیلمی که مستقلاً بتواند آن‌طور که می‌خواهد فیلم را بسازد.
همدانی نیز با تأیید حرفهای رهگذر به این نکته اشاره کرد که اگر سفارش دهی با دستورالعمل و قواعد حرفهای خودش باشد به نتیجه خوبی خواهد رسید. وی گفت: اکثر فیلم‌های ترسناک سفارش کلیسا هستند یا کمپانی‌ها فیلم‌ها را دارای پیام می‌خواهند که حتی گاهی خیلی مسخره است که به‌عنوان مثلاً تمام دنیا انسان‌دوست‌اند اما ما قهرمان‌هایی هستیم که همه مدیون ما هستند. اما این پیام آن‌قدر شیک و زیبا منتقل می‌شود که حتی مخاطب دوست دارد که آن را باور کند. منظور اینکه انجام سفارش و تولید آن اگر می‌توانست حرفهای باشد و سفارش‌دهنده بداند که یک جمله از تولیدکننده باید بخواهد نه اینکه یک دایره المعارف، نتیجه بهتری در موضوع حمایت از انیمیشن میشد.